İstifadəçi müzakirəsi:Teymur Kasamanli

ELMDƏ DÖNÜŞ YARADAN ALİM

Hazırladı Teymur Kəsəmənli

AZƏRBAYCAN ALİMİNİN FƏALİYYƏTİNİ DÜNYA SƏVİYYƏSİNDƏ YÜKSƏK QİYMƏTLƏNDİRİRLƏR.  Fuad Qasımov Qasım oğlu. fizika-riyaziyyat elmləri namizədi. Ufoloq

Yerlərə baxıram-bağçalı-bağlı,

Göylərə baxıram — qapısı bağlı.

Kainat ixtiayar, sirli-soraqlı.

Əzəldən yaranıb tamaşa dünya.

Səməd Vurğun

Elm kainatın sirrlərinin acarıdır. Kainatın yaranış sirrlərinin öyrənilməsi prosesi cox uzundur. Elmin tətbiqi təbiətdə və cəmiyyətdə gedən hadisə və inkişaf prosseslərinin idarə edilməsidir. Təbiətdə və cəmiyyətdə inkişafa qədəm qoyan hadisə və poroseslərin idarə edilməsi mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Elm və texnika inkişaf etdikcə təbiətin sirrlərin acılmasına nail olunur. Elmi – texniki tərəqqi və elmi uğurlar genişlənib, şaxələndikcə öz bəhrəsini verir. Digər tərəfdən elmi — dini təkamülə qarşı cıxması təbiətə zərər gətrir. Lakin elm sahəsində calışan alimlər ordusu elmin inkişafına xeyli dərəcədə müsbət təsir göstərirlər. Belələri arasında yalnız cox az bir hissəsi tarixə düşürlər. Eyni zamanda elmi özündə cəmləyib və buna layiq olan alimlərin talehi həmişə təqib və təzyiqlərə tuş gəlir. Bəzən də yazılmamış ölümə məhkum olunurlar.

Bəs bunun səbəbləri nədir?

Əlbəttə ki, kainatın sirrləri acıldıqca təbiətdə və cəmiyyətdə gedən prosselərin toqquşması qeyri ənənəvi xüsusiyyətlərə gətrib cıxarır. Təəcüüblüdür: Elmdə də bəzən təkamül inkar edilir. Amma inkar edilən təkamül deyil, bəzi elmlərin catışmamazlığıdır.

Həzrəti İsa əleyhissalam buyurur: Ağaclar coxdur, lakin hamısı meyvə vermir. Meyvələr də çoxdur, lakin hamısı dadlı deyil. Elm də çoxdur, lakin hamısı faydalı deyil.

Catışmayan elmlərin inkişafına və bacarığa nail olub elmi catdıran fədailər müdrik olurlar. Eyni zamanda tanınmış fizika-riyaziyyat elmləri doktoru, ufoloq Fuad Qasım oğlu Qasımov elmi catdırmaqla müdrikliyə layiqdir. Fuad Qasımovun kecdiyi ömür yolu əzablı, iztirablı, keşmə keşli olmasına baxmayaraq elmi sahədə dönməz mübarizələr aparırdı. Elmi əsasların memarı olan F. Qasımov Azərbaycandan ilk olaraq Moskva şəhərində Dağ-Mədən İnistitutuna daxil olur. İnistitutu bitirdikdən sonra F. Qasımov Dnepetrovski şəhərində elmin başlanğıcı olan aspiranturaya daxil olur və elmi sahədə calışmağa önəm verir. Həmin illərdən elmə doğru addımlayan F. Qasımov bir cox mühüm elmi vəzifələrdə calışmaqla elmdə yeniliklərə, elmin acılmayan sirrlərinin acılmasına, elmi nailiyyətlərə yiyələnir. Lakin akademik, əzmlə calışdığı elmi sahəinin onu qane etmədiyini hiss edir. Belə ki, elmin dərinliklərinə addımladıqca kainatın sirrlərinin öyrənməyə maraq göstərir, bu sahədə yeni elmi nəzəriyyənin yazılması barədə düşünür. Amma yeni bir elmn mövcudluğunun yaranması və şaxələnməsi akademiki cox düşündürür. Bir müddət Geologiya Inistitutunda elmi işlərinə davam edir. Akademik təqib və təzyiqlərə sinə gərərək elmi fəaliyyətni davam və inkişaf etdirir. Akademikin qeyri — adi elmi istedadı Geologiya elmi tədqiqat İnistitutunda qərar tutmasına imkan vermir. F. Qasımovun bu dəfə keşməkeşli və əzablı yolu onu hara qədər aparacağını özü də bilmirdi. Akademik 1979 – cu ildə Riyaziyyat və Mexanika İnistitutuna baş elmi işci təyin edilir. Bu sahədə elmin dərinliklərinə qədər gedib cıxan F. Qasımov yenidən Moskva şəhərinə elmi işini davam etdirmək ücün dəvət alır. Moskva şəhərində vaxtılə vətən, millət uğrunda canından kecən, mərhum elm fədasi, tanınmış akademik rəhmətlik Tofiq İsmayılovla yaxın əlaqləri onların elmi məsələlərdə bir yerdə calışmalarına xeyli təkan verdi. F. Qasımov burada da elmi biliyini və bacarığını görsətmişdi. F. Qasımov Moskva şəhərində elmi işini davam edə — edə SSRİ “ Baş Kosmos” Elmi — Tədqiqat Kosmanavtika İnistituna daxil olur və onu baş elmi işçi qəbul edirlər. Təqdim etdiyi elmi işləri müasir kosmik elmnin inkişaf təməlinə öz bəhrəsini verir. Akademikin iş fəaliyyəti elmi əsaslarla zəlzələ ocaqlarının araşdırılması və elmi əsaslarının öyrənilməsindən ibarət idi. F. Qasımov zəlzələlərin öyrənilməsində daha dərinliklərə iz salır. Zəlzələ ilə elmi araşdırmaları öz təsdiqni taparaq göstərir ki, bu sahə nə qədər mürəkkəb olsa da, öhdəsindən gəlmək əvəz olunmaz zəhmət tələb edir. Lakin akademik əzab-əziyyətlərə baxmadan mübarizəsindən dönmür. Elmi işlərində aparılan tədqiqatları nə qədər cəmləsə də istər — istəməz onun elmi fəaliyyəti yeni bir istiqamətdə şaxələnir. Bir tərəfdən Günəşlə Yerin əlaqəsi, digər tərəfdən Kosmanavtikanın qeyri — ənənəvi elmi inkişafı, Yer ətrafı fəzaya ekoloji təsirləri və bu işlərdə uçan naməlum obyektlərin təbiətdə baş verə biləcək fəsadların qarşısının alınmasında elmi araşdırmalarının həyata kecrilməsi mübarizəsi dururdu. F. Qasımov UNO-larla məşqul olmağa başlayanda narazılıqlarala hesablaşmalı olur. Səbəbisə o, olur ki, nə ücün zəlzələlərlə yox, UNO-larla məşqul olursunuz? Akademik F. Qasımovn UNO-larla məşqul olmasının başlıca səbəbi kosmik inkişafın daha düz istiqamətlərinin öyrənilməsi idi. Bu isə ortaya qoyduğu ideya praktiki olaraq reallıqdan uzaq deyildi. Çünki UNO-larda olan texnologiyanın məminsənilməsinə və öyrənilməsinə nail olmaq lazım gəlirdi. O, bunu mükəmməl bacarmaq imkanına malik idi. F. Qasımov UNO-ların öyrənilməsini belə izah edirdi.

Ayda UNO-ların stansiyası var. Gözümüzün qarşısında UNO-lar uzaq məsafədən mövcud cihazlar vastəsi ilə Yer kürəsini nəzarətdə saxlaya və müşahidə edə bilirlər. Amerika astronavtlarının bildirmələrinə əsasən ayda olarkən UNO-larla rastlaşmaları və onların Yer kürəsininin müşahidə edilməsinin şahidi olublar. Astronavtlar ayda olarkən müşahidə aparmaqla görüblər ki, UNO-ların elə aparatları var ki, 380 min km məsafədən danışığımızı yaza bilir. Bu onların cihazlarının nə qədər dəqiq olmasını göstərir. Əgər biz də elə bir səviyyə cata bilsək, o cür cihazları qura bilərik.

Akademik UNO-ları öyrənilməsi də məhz ən yeni texnologiyaların mənimsənilməsinə nail olması ilə məşqul olurdu. F. Qasımov elmi tədqiqatlarını elə qurur ki, yeni elmi nəzəriyyəyə nail olur. Hətta kosmosun ekoloji cirklənmələrinə dair “ Planet” məqsədli layihənin 3 minilliyi əhatə edən 4 dövrə bölünən nəzəriyyənin işlənib hazırlanmasında 24 xüsusi layihə və eyni zamanda 14 yeni istiqaməti əsalandırır. “ Planet” məqsədli layihənin Beynəlxalq məqsədli statusnu alması ücün hüququ nöqteyi nəzərdən qlobal miqyasda əsalandırılmasını təsdiqləyir. Akademikin “ Planet ” layihəsinin uğurlu vacib konsepsiyasına əsaslanaraq elmi işlərinin şaxələnməsində başlıca istiqamətlərdən birdə yaxın Kosmosda ekoloji cirklənmə probleminin qarşısını almaq dururdu. “ Planet ” məqsədli layihə Beynəlxalq və Respublika konfranslarında, simpozyumlarda, KİV-də və Dünya mətbuatında dəfələrlə müzakirəyə cıxarılır. Akademikin “ Planet ” məqsədli layihəsi Beynəlxalq arenaya cıxarılaraq BMT, NATO, NASA, astronavtikaya aid Beynəlxalq Avropa akademiyasına təqdim edilir. Dünyanın 34 inkişaf etməkdə olan ölkələrinin aparıcı mütəxəsis- ekspertlər tərəfindən kecrilən 68 Beynəlxalq konfranslarda müzakirəyə səbəb olub elmi əsasları qəbul edilr.” Planet ” məqsədli layihəsindən yaranan digər istiqamətə iz salan elmi tədqiqatlarından birdə Yer altı tektonik catların olması idi. Ömrünü elmə həsr edən fədai akademik F. Qasımovun apardığı dönməz mübarizəsi bunula bitmiş hesab etməyib, elmdə qarşılaşdığı Yer altı catların öyrənilməsində tektonik catlar nədir və süni zəlzələlərin hər an baş verməsində seysmoekoloji dağıntıların yaradılmasını anlayırdı. Akademik “ Yer fəlakət həddində adlandırdığı elmi tədqiqatları tektonik silahın dəhşətli konturu. XXI əsrdə bəşəriyyəti nə gözləyir ? ” kitabı işıq üzü görür. Kitab İngilis dilində nəşir edilir. Kitabı aparıcı dövlətlərə və eyni zamanda ABŞ-ın prezidenti olmuş Bill Kilntona, BMT və NATO-nun baş katibinə, NASA-nın direktoruna göndərilir.

Mərhum prezident rəhmətlik Heydər Əliyevlə ABŞ prezidenti olmuş Bill Kilonton telefon danışığında o tam söylədi: “Mən düşünməzdim ki, Azərbaycanda elmi potensial belə yüksəkdir. Sizin alimlər bizimkiləri bir az üstələyib. Və bizə Sizdən çox şey öyrənmək vacibdir….”

Akademik F. Qasımovun bu kitabına yüksək qiymət verilərək 1995-ci ildə BMT-nin Sasakava adına təbii fəlakətə dair Beynəlxalq mükafata layiq görülür. Akademikin məruzələri və layihənin məzmunu müsbət rəy alır. F. Qasımova 4 kəşflə əlaqədar doktorluq disertasiyasını müdafiə etmək təklif olunur.

F. Qasımov 1995- ci ildə BMT-nin yanında Beynəlxalq enerji informasiya akademiyasının – MEİA müxbir üzvü secilir. 1999 – cu ildə isə işlərinin bitməsi ilə bağlı “Günəş-Yer qarşılıqlı əlaqənin kosmik tədqiqi və təbii fəlakətlərin proqnozu və nəzarətinə dair planetin aerokosmik monitorinqi sisteminin hazırlanması“ adı altında fizika — riyazi elmləri doktoru elmi dərəcə almaq ücün təqdim edilən doktorluq dissertasiyasını müdafiə edir (hansı ki, ora “ Planet ” layihəsindən fraqmentlər daxil edilib). 2000- ci ildə Moskva şəhərində Kremildə kecrilən Ümumdünya İnformasiyaloji Forumunda BMT – “ VİF – 2000 “ akademik F. Qasımov cıxış edərək “ Müasir kosmologiyanın problemləri və dünya konstantının nəzəriyyəsi, dünyanın qurluşu mexanizimində etnoqrafika ”, layihənin əsas konseptual ideyalarını müəyyənləşdirən, “Planet” məqsədli layihədən salınmış fraqmentlərin məruzəsi konfrans iştirakcıları tərfindən cox maraqla qarşılanır. Kecrilən möhtəşəm konfrasda akademik

F. Qasımov BMT-nin yanında həqiqi üzv, BMA- Beynəlxalq məlumat akademiyasının akademiki secilir. Təəssüflər olsun ki, akademik bir tərəfdən elmi mübarizələrdə, digər tərəfdən isə layiq olduğu elmi diplomunu və mükafatı almaqda təqib və təzyiqlərə məruz qalaraq həmin mükafatın alınmasından kənarlaşdırılır.

Elmin, hünərin, mərifətin

                    varsa, buyur gəl!

Yoxsa bu həyat aləmində

                    olma bir əngəl.

Ərbabi-kəmalın yeridir

                     bil ki, bu meydan,

Bədbəxt yaşar torpağın

                     üstündəki nadan.

Məhəmməd Hadi

Akademikə qarşı aparılan kompaniya xarakterli təqib və təzyiqlər davam etsə də, elmdə F. Qasımovla qarşı-qarşıya gələ bilmədiklərini hiss edib mübarizəlıərini arxadan zərbə vurmaqla aparırdılar.

Həzrəti Əli əleyhissalam buyrur: Hər qab içinə bir şey qoyulduqca daralır. Ancaq elm qabı istisnadır: o, elm qoyulduqca genişlənər.

Elm arxasınca illər boyu qacsalarda elmdə elmi potensiala nail ola bilməyənlər uğursuzluğa nail olurlar. Həyatda o, insandır ki, elm sahibinə layiq olub vəhy və vəhdətini elm o şəxsdə tapsın. Bəli akademikin qoyduğu elmi potensial genişlənərək bir cox inkişaf etmiş Avropa ölkələrinin kosmik elmi tədqiqat İnistitutlarından birlikdə calışmaq dəvətləri alırdı. Onunla geniş maraqlanıb elmin acılmayan sirrlərini öyrənirdilər. Amma F. Qasımov vətəni ücün elmi nailliyətni əsirgəmədən respublikaya milyonlarla gəlir gətrilməsinə əmin idi. Akademikin son layihəsi işıq sürətindən iti sürəti tapması XXI-ci əsrin qeyri-ənənəvi prinsiplərinin işlənib hazırlanması layihəsi oldu. Vaxtılə yaşayaıb yaratmış Riyaziyyat elmnin korifeyi Nəsirəddin Tusinin elmi tərəqqiləri məlum olub, sonda ömrün vidalaşmasını görcək demişdi.

Könlüm elmlərdən qalmadı

                          məhrum,

Sonda bildim heç nə

                         deyilmiş məlum.

Akademik F. Qasımova qarşı cox təqib və təzyiqlər edilirdi. Ancaq akademik F. Qasımovu elmi mübarizələrindən məhrum edə bilmədilər. Təəssüflər olsun ki, sonda məlum olmayan ölümlə vidalaşmalı oldu. F. Qasımovun yoxluxu elmi tərəqqidə öz bəhrəsini görsədir. Elmdə olan boşluqlar zəlzələlər və seysmoekoloji dağıntıların elmi surətdə araşdırılıb təsdiqlənməsi mövcud elmi boşluqların olmasıdı.

Son illər UNO-ların tez-tez görünməsi aktual müzakirəyə cevrilib. Gündəm də olması və elmi sahədə inkişaf etdirilməsi qalmaqdadı. Eyni zamanda Yaponiyada baş verən zəlzələ vaxtı UNO-ların görünməsi fakt olaraq həqiqətdir. Yaponiyada baş vermiş zəlzələ UNO-lar tərfindən törədilməsi bildirilir. F. Qasımov Yer altı tektonik catlardan UNO-ların istifadə etmələri, Yer üstündə törədilən seysmoekoloji dağıntıları elmi surətdə təsdiqləyirdi. Akademikin ölümündən 2 ili kecir. Üzü qara olsun ölümün. Ölüm öldü. Ölümün pisliyi özünə qaldı. Lakin akademik Fuad Qasımov ölmədi. O, bu gün də yaşayır, sabah da yaşayacaq.