qalxmaq

Azərbaycan dili

Feil

azərbaycanca: qalxmaq

Heca: qalx-maq

Mənalar :^[1]https://web.archive.org/web/20140809073619/http://azerdict.com/izahli-luget/qalxmaq

↑
1. Ayağa durmaq, dik vəziyyət almaq. Müəllim sinfə girdikdə şagirdlər qalxdılar. Bütün salondakılar ayağa qalxdılar. Hamı yerindən qalxıb sıraya düzüldü. – Harın at qalxdı dik ayaq üstə; Ox dəyən ahu kimi tullandı. A.Səhhət. Gəlinlər, qızlar ağırağır enib qalxırdılar. Çəmənzəminli. // Yuxudan ayılıb yatağından durmaq. Uşaqlar çoxdan qalxıblar. – Gecənin yarısı qalxıb yataqdan; Tökdüm qabağıma şeirlərimi. B.Vahabzadə.
2. məc. Sağalmaq. Xəstə artıq qalxıbdır. Xəstə tez qalxana oxşamır.
3. Bir şeyin üstünə, təpəsinə, başına çıxmaq; yuxarı çıxmaq, dırmaşmaq. Dağa qalxmaq. – Gördüm ki, camaat axşam vaxtı seyrəngaha çıxıb, yol ilə başyuxarı qalxanlara tamaşa edirlər. C.Məmmədquluzadə. O heç bir şey olmamış kimi ağır addımlarla pilləkəni qalxıb göy məhəccərli eyvana çıxdı. İ.Şıxlı. // Yüksəlmək. Göyə qalxan və yerin təkinə enən dalğalarda nə sığınacaq yer, nə əl çatacaq bir çöp vardı. M.İbrahimov. Gün iki cida boyu qalxmışdı. Mir Cəlal. // Daha yüksək bir vəziyyət almaq. Pərdə qalxdı. Qaşları qalxdı.
4. Qabarmaq, şişib böyümək. Çiban dünənkinə nisbətən bir qədər qalxmışdır. – Relslər yanında torpaq bir girdab kimi köprüyüb qalxırdı. Ə.Məmmədxanlı.
5. məc. Hərəkətə gəlmək, hərəkətə başlamaq, ayağa qalxmaq, qalxışmaq, qiyam etmək. Mübarizəyə qalxmaq. Müdafiəyə qalxmaq. Bütün xalq işğalçılara qarşı qalxdı.
6. Səviyyəsi artmaq, daha da yüksəlmək. Çayın suyu qalxmışdır. Barometr qalxmışdır. // Daha da güclənmək, artmaq. Hərarət qalxmışdır. Uşağın qızdırması qalxmışdır.
7. məc. Vəzifəsi, rütbəsi, mövqeyi, nüfuzu yüksəlmək, tərəqqi etmək, irəliləmək. O, elm sahəsində xeyli qalxmışdır.
8. Birdən başlamaq, qopmaq, ucalmaq, artmaq və s. mənasında olaraq, köməkçi feil kimi bir sıra isimlərin qabağına gətirilir. Külək qalxdı. Toz qalxdı. Səs-küy qalxdı. – Zurna düzəldi. Dəf vuruldu. Çəpik səsi qalxdı. Çəmənzəminli. Dənizdə tufan qalxır. Xəzərin ağ köpüklü çılğın dalğaları sahili gəmirirdi. M.Hüseyn.

Şəxs əvəzliyi	Fellərin şəxsə və zamana görə dəyişməsi					Felin formaları					Hallar	Fellərin hallanması
	Keçmiş zaman		İndiki zaman	Gələcək zaman		əmr	arzu (gərək...)	vacib	lazım	şərt
	şühudi	nəqli	İndiki zaman	qəti	qeyri-qəti	əmr	arzu (gərək...)	vacib	lazım	şərt
Mən	qalxmışdım	qalxdım	qalxıram	qalxacağam	qalxaram	qalxım	qalxam	qalxmalıyam	qalxasıyam	qalxsam	Adlıq	qalxmaq
Sən	qalxmışdın	qalxdın	qalxırsan	qalxacaqsan	qalxarsan	qalx	qalxasan	qalxmalısan	qalxasısan	qalxsan	Yiyəlik	qalxmağın
O	qalxmışdı	qalxdı	qalxır	qalxacaq	qalxar	qalxsın	qalxa	qalxmalıdır	qalxasıdır	qalxsa	Yönlük	qalxmağa
Biz	qalxmışdıq	qalxdıq	qalxırıq	qalxacağıq	qalxarıq	qalxaq	qalxaq	qalxmalıyıq	qalxasıyıq	qalxsaq	Təsirlik	qalxmağı
Siz	qalxmışdınız	qalxdınız	qalxırsınız	qalxacaqsınız	qalxarsınız	qalxasınız	qalxasınız	qalxmalısınız	qalxasısınız	qalxsanız	Yerlik	qalxmaqda
Onlar	qalxmışdılar	qalxdılar	qalxırlar	qalxacaqlar	qalxarlar	qalxsınlar	qalxalar	qalxmalıdırlar	qalxasıdır	qalxsalar	Çıxışlıq	qalxmaqdan