təmiz
Görünüş
- Çirk olmayan, kirli olmayan, ləkəli olmayan, çirklənməmiş, kirlənməmiş, yuyulmuş. Təmiz yaylıq. Təmiz dəsmal. – Feldşerin peşkəş verdiyi təmiz xalat [Mahirəyə] çox gözəl yaraşırdı. M.Hüseyn. Kəniz Həlimə içəri girib, dəyirmi stolun üstünə təmiz süfrə saldı. Ə.Abasov. // Silinib təmizlənmiş, süpürülüb təmizlənmiş, səliqəli. Təmiz otaq. – Adamlar daş pilləkənlərdən təmiz küçəyə enəndə qırılmış boyunbağı kimi səpələnib dağılırdılar. Mir Cəlal. Bizim iş yerimiz təmiz olmalıdır, maşınlarımız vaxtında yağlanıb təmizlənməli, üst-başımız da silinmiş maşın kimi parıldamalıdır. Ə.Sadıq.
- Məharətlə, ustalıqla, dəqiq və səliqəli görülmüş, düzəldilmiş, qayrılmış, heç bir qüsuru olmayan. Təmiz iş.
- Sonuncu dəfə üzü köçürülmüş, səhvi düzəlmiş, pozulmuş yerləri olmayan. Təmiz yazı. Təmiz səhifələri gözdən keçirmək.
- Doldurulmamış, yazı, şəkil və s. üçün istifadə edilməmiş, yazılmamış. Təmiz blank. Təmiz kağız. // Üzərində çil, sızanaq və s. olmayan. Təmiz dəri. Təmiz üz. // Zərf mənasında. Tərtəmiz. Məzlum .. üzünü təmiz qırxdı, xırım-xırda şeylərini və skripkasını yerbəyer edib çamadana yığdı. S.Vəliyev. // Dumansız, buludsuz, açıq-aydın. Təmiz fəza. – Musa kişi Firəngizin başı üstündəki təmiz göyə baxabaxa qalxırdı. B.Bayramov.
- Qarışığı olmayan və ya çox az olan; xalis. Təmiz qızıl. Təmiz spirt. Təmiz qum. // Bulanıq olmayan. Təmiz su. // Alaqsız, alağı olmayan. Təmiz bostan. // Təmizqanlı, cinsi təmiz, cins (heyvanlar haqqında).
- Müəyyən qaydalara, normalara uyğun gələn; düzgün (dil, üslub və s. haqqında). Ərəbcə təmiz (z.) danışmaq. – Aslan slovencə hələ təmiz danışa bilmirdi, ancaq hər şeyi başa düşürdü. S.Vəliyev.
- məc. Mənəvi cəhətdən nöqsansız, qüsursuz; heç bir pis niyyəti, qərəzi olmayan; doğruçu, namuslu. Təmiz adam. – Mirzənin təmiz qulluqçu olmağına qiymət qoyurdular və yoldaşları da onu çox istəyirdilər. Ə.Haqverdiyev. Novruzəli və Usta Zeynallar daxilən çox təmiz və xoşniyyət adamlardır. M.İbrahimov. // Yüksək mənəviyyata əsaslanan; ülvi, pak. Təmiz sevgi. – Təmiz və pak məhəbbətlə isinən qadın yatağı müqəddəsdir. M.İbrahimov. // Məsum, bakir, bəkarətli, ləkələnməmiş, korlanmamış. Təmiz qız. – [Mirzağa] Cəmilə kimi təmiz, munis, eyni zamanda gözüaçıq, gözəl bir qız haradan tapacaqdı. S.Hüseyn.
- Bir şeyi çıxdıqdan sonra qalan, alınan. Təmiz çəki (əmtəənin qabsız çəkisi). Təmiz gəlir (xərc və vergiləri çıxdıqdan sonra qalan gəlir). // Tamamilə, büsbütün, tam. Nurəddinin ayağı təmiz sağalmışdı. S.S.Axundov. Eldarın etdiyi söhbətlər, xüsusən çalıb-oxumağı ovu təmiz yadımdan çıxarmışdı. M.Rzaquluzadə.
Dünya xalqlarının dillərində
[redaktə]
|
Ural-Altay dil ailəsi: Türk qrupu
[redaktə]

|