hörümçək

Wiktionary saytından

Jump to navigation Jump to search

hörümçək haqqında Vikipediyada məqalə var.

Mündəricat

1 Azərbaycan dili
- 1.1 İsim
- 1.2 Dünya xalqlarının dillərində

Azərbaycan dili
[redaktə]

İsim[redaktə]

İsim	Tək	Cəm
[1] hörümçək
Adlıq halı	hörümçək	hörümçəklər
Yiyəlik halı	hörümçəyin	hörümçəklərin
Yönlük halı	hörümçəyə	hörümçəklərə
Təsirlik halı	hörümçəyi	hörümçəkləri
Yerlik halı	hörümçəkdə	hörümçəklərdə
Çıxışlıq halı	hörümçəkdən	hörümçəklərdən

azərbaycanca: hörümçək

Mənalar :

(Zoologiya, buğumayaqlılar) Özünə yem olan həşəratı tutmaq üçün tor toxuyan buğumayaqlı böcək. Hamının tanıdığı xallı hörümçəyin bədəni çay xərçəngi bədəni kimi başdöş və qarın hissələrinə ayrılır.. Hörümçəyin baş-döşü üzərində dörd cüt yeridici ayaq vardır. “Zoologiya”. _ Hörümçək toru – hörümçəyin ifraz etdiyi yapışqanlı şirədən əmələ gələn saplaqdan toxuduğu tor. Gözümdə hörümçək toru qurdular; O göz yaşlarına inandıqlarım. M.Araz.

Xaçlı hörümçəyin daxili quruluşu: ürək; həzm kanalı; zəhər vəzi; beyin; ağız; malpigi borusu; ağciyər; qaraciyər; yumurta çıxarıcı kanal; yumurtalıq; tor vəzisi; tor ziyilciyi; anal dəlik; mədə

Dünya xalqlarının dillərində[redaktə]

Tərcümələr :

Hind-Avropa dil ailəsi: Alman qrupu[redaktə]

ingiliscə: spider ^(en)
norveçcə: edderkopp ^(no)
almanca: Spinne ^(de)
isveçcə: spindel ^(sv)
niderlandca: spin ^(nl)
limburqca: spin ^(li), spèn ^(li)
islandca: könguló ^(is)
afrikaans: spinnekop ^(af)
frizcə: spin ^(fy)
danimarkaca: edderkop ^(da)
qədim ingiliscə: [[ | ]] ^(ang)
aşağı almanca: Spenn ^(nds)
yeni norveçcə: edderkopp ⁽ⁿⁿ⁾
farercə: eiturkoppur ^(fo)
idiş: שפּין ^(yi) (špin)
lüksemburqca: Spann ^(lb)

Hind-Avropa dil ailəsi: Roman qrupu[redaktə]

fransızca: araignée ^(fr)
portuqalca: aranha ^(pt)
italyanca: ragno ^(it), aracnide ^(it)
ispanca: araña ^(es)
rumınca: păianjen ^(ro)
qalisiyaca: araña ^(gl)
katalanca: aranya ^(ca)
siciliyaca: taràntula ^(scn)
oksitanca: aranha ^(oc)
latınca: aranea ^(la)
asturiyaca: araña ^(ast)
korsikaca: aragnu ^(co)
araqonca: araina ^(an)
vallonca: araegne ^(wa)
lombardca: [[|]] ^(lmo)
neapolitanca: [[|]] ^(nap)
pyemontca: [[|]] ^(pms)
sefardca: [[|]] ^(lad)

Hind-Avropa dil ailəsi: Baltik qrupu[redaktə]

litvaca: voras ^(lt)
latışca: zirneklis ^(lv)

Hind-Avropa dil ailəsi: Slavyan qrupu[redaktə]

rusca: паук ^(ru)
polyakca: pająk ^(pl)
ukraynaca: павук ^(uk)
bolqarca: паяк ^(bg)
serbcə: паук ^(sr)
çexcə: pavouk ^(cs)
xorvatca: pauk ^(hr)
slovencə: pajek ^(sl)
slovakca: pavúk ^(sk)
kaşubca: pajk ^(csb)
belarusca: павук ^(be)
makedonca: пајак ^(mk)
boşnakca: pauk ^(bs)

Dravid dil ailəsi[redaktə]

tamilcə: சிலந்திப்பூச்சி ^(ta) (civantippūcci)
kannadaca: ಜೇಡ ^(kn) (jēḍa), ಲೂತಾ ^(kn) (lūtā)
malayalamca: സ്വര്‍ണ്ണം ^(ml) (svarṇṇaṃ), എട്ടുകാലി ^(ml) (ettukaali), ചിലന്തി ^(ml) (chilanthi)
teluquca: సాలెపురుగు ^(te) (sālepurugu), లూత ^(te) (lūta)

Çin-Tibet dilləri ailəsi: Sinik (Çin) qrupu[redaktə]

çincə: 蜘蛛 ^(zh) (zhīzhū)
min-nan: 蜘蛛 ^(zh-min-nan) (ti-tu)

Mon-Xhmer dil ailəsi[redaktə]

vyetnamca: [[ | ]] ^(vi)
kxmercə: [[ | ]] ^(km)

Hind-Avropa dil ailəsi: Yunan qrupu[redaktə]

yunanca: αράχνη ^(el)

Tay-Kaday dil ailəsi[redaktə]

tayca: แมงมุม ^(th) (maeng mum)
laosca: ແມງມຸມ ^(lo)
çjuanca: [[ | ]] ^(za)

Hind-Avropa dil ailəsi: İran qrupu[redaktə]

kürdcə: [[ | ]] ^(ku)
farsca: عنکبوت ^(fa) (ankabut),كارتونک ^(fa)
dəricə: عنکبوت ^(prs) (ankabut)
puştunca: غڼه ^(ps) (ġaṅâ)
tacikcə: тортанак ^(tg), анкабӯт ^(tg)

Ural-Altay dil ailəsi: Koreya qrupu[redaktə]

koreyaca: 거미 ^(ko) (geomi)

Ural-Altay dil ailəsi: Yapon qrupu[redaktə]

yaponca: 蜘蛛 ^(ja) (くも, kumo)

Ural-Altay dil ailəsi: Baltık-Fin-Uqor qrupu[redaktə]

fincə: hämähäkki ^(fi)
macarca: pók ^(hu)
estonca: ämblik ^(et)
udmurtca: чонари ^(udm)
karelcə: hämähäkki ^(krl)
vepscə: hämähouk ^(vep)
erzyaca: шанжав ^(myv)
mokşaca: бабаньсалай ^(mdf)
maricə: эҥыремыш ^(chm)
dağlıq maricə: ӓнгӹремшӹ ^(mrj)
komicə: черань ^(kv)
mansicə: [[|]] ^(mns)
xantıca: [[|]] ^(kca)

Sunda-Sulaves dil ailəsi[redaktə]

indonezcə: laba-laba ^(id)
malayca: labah-labah ^(ms)
sundca: lancah ^(su)
yavaca: angga-angga ^(jv), mangga ^(jv), kemangga ^(jv)
çamorroca: sånye'ye' ^(ch)

Afro-Asiyatik dil ailəsi[redaktə]

ərəbcə: عنكبوت ^(ar) (ʿankabūt)
ivritcə: עכביש ^(he) (ʿakaṿîš)
amharca: ሸረሪት ^(am) (shärärit)
hausca: gizo-gizo ^(ha), tautaù ^(ha)
somalicə: caaro ^(so)
maltaca: brimba ^(mt)
afarca: [[ | ]] ^(aa)
oromoca: sarariitii ^(om)
tiqrinyaca: [[ | ]] ^(ti)

Hind-Avropa dil ailəsi: Hind qrupu[redaktə]

urduca: مکڑی ^(ur) (makṛī)
hindcə: मकड़ी ^(hi) (makṛī)
sindhicə: ڪوريئڙو ^(sd)(korīʾaṛo)
qucaratca: કરોળિયો ^(gu)(karoḷiyo)
sinhalaca: මකුළුවා ^(si) (makuḷuvā)
marathicə: कोळी ^(mr)(koḷī)
nepalca: माकुरो ^(ne) (mākuro)
pəncabca: ਮਕੜੀ ^(pa) (makṛī)
maldivcə: ފައިދިގު މަކުނު ^(dv) (faidigu makunu)
benqalca: মাকড় ^(bn) (mākôṛ)
sanskritcə: मर्कटः ^(sa) (markaṭaḥ)
assamca: মকৰা ^(as)(môkrā)
palicə: lūtikā ^(pi), uṇṇanābhi ^(pi), makkaṭaka ^(pi)
kəşmircə: [[ | ]] ^(ks)
oriyaca: [[ | ]] ^(or)
biharicə: [[ | ]] ^(bh)

Hind-Avropa dil ailəsi: Erməni qrupu[redaktə]

ermənicə: սարդ ^(hy) (sard)

Avstroneziya dil ailəsi[redaktə]

malaqasicə: hala ^(mg)
{{[[Şablon:{{{1}}}|{{{1}}}]]}}: gagamba ^(tl)

Niger-Konqolez dil ailəsi[redaktə]

sotoca: [[ | ]] ^(st)
ruandaca: [[ | ]] ^(rw)
suahilicə: [[ | ]] ^(sw)
xosaca: [[ | ]] ^(xh)
bambaraca: [[ | ]] ^(bm)
linqalaca: [[ | ]] ^(ln)
şonaca: [[ | ]] ^(sn)
kirundicə: [[ | ]] ^(rn)
svaticə: [[ | ]] ^(ss)
tsonqaca: [[ | ]] ^(ts)
tsvanaca: [[ | ]] ^(tn)
volofca: jargoñ ^(wo)
yorubaca: [[ | ]] ^(yo)
zuluca: [[ | ]] ^(zu)
akanca: [[ | ]] ^(ak)

Hind-Avropa dil ailəsi: Kelt qrupu[redaktə]

brötonca: [[ | ]] ^(br)
vallicə: [[ | ]] ^(cy)
irlandca: [[ | ]] ^(ga)
şotlandca: [[ | ]] ^(gd)
kernevekcə: [[ | ]] ^(kw)
mencə: [[ | ]] ^(gv)

Çin-Tibet dilləri ailəsi: Tibet-Burma qrupu[redaktə]

myanmarca: [[ | ]] ^(my)
dzonqxaca: [[ | ]] ^(dz)
tibetcə: [[ | ]] ^(bo)

Hind-Avropa dil ailəsi: Alban qrupu[redaktə]

albanca: merimangë ^(sq)

Qafqaz dillərinin cənub qrupu[redaktə]

gürcücə: ობობა ^(ka) (oboba)
meqrelcə: ბორბოლია ^(xmf) (borbolia)

Bask dili[redaktə]

baskca: armiarma ^(eu)

And-Ekvador dil aiəsi: Keçuva qrupu[redaktə]

keçuaca: uru ^(qu)
aymaraca: kusikusi ^(ay)

Ural-Altay dil ailəsi: Monqol qrupu[redaktə]

monqolca: аалз ^(mn)

Qafqaz dillərinin şimal-qərb qrupu: Abxaz-adıqey dilləri[redaktə]

abxazca: абызкаҭаҳа ^(ab)
abazincə: багъ ^(abq)
adıgeycə: бэдж ^(ady)
kabardin-çərkəzcə: бэдж ^(kbd)

Qafqaz dillərinin şimal-şərq qrupu: Nax-dağıstan dilləri[redaktə]

avarca: нусиреч ^(av)
çeçencə: гезг ^(ce)
inquşca: гизг ^(inh)
tabasaranca: хашв ^(tab)
ləzgicə: хуьшрекан ^(lez)

Ural-Altay dil ailəsi: Türk qrupu[redaktə]

Tərcümələr :

azərbaycanca: hörümçək

azj – şimal: - hörümçək

azb – cənub:^[1]

slq – səlcuq:^[2]

qxq – qaşqay:^[3]

afsh - əfşar:^[4]

türkməncə: möý ^(tk)
çuvaşca: эрешмен ^(cv)
özbəkcə: oʻrgimchak‎ ^(uz)
uyğurca: ئۆمۈچۈك ^(ug) (ömüchük / өмүчүк)
qaraçay-balkarca : губу ^(krc)
qaraqalpaqca : o‘rmekshi ^(kaa)
qazaxca: өрмекші ^(kk)
qırğızca: жөргөмүш ^(ky)

türkcə: örümcek ^(tr)
osmanlıca: [[|]] ^(osm)
Krım tatarca: örümçek ^(crh), biy ^(crh)
qaqauzca: örümcä ^(gag)
tatarca: үрмәкүч ^(tt)
başqırdca: үрмәксе ^(ba)
qumuqca: мияма ^(kum)
saxa: ооҕуй ^(sah)
dolqanca: [[ | ]] ^(dlg)
şorca: қорбалчық ^(cjs)
noqayca: каракурт ^(nog)
tıvaca: ээремчик ^(tyv)
xakasca: ӧріңмеӌек ^(kjh), ірімӌік ^(kjh)
altayca: јӧргӧмӧш

Bax 1, 2, 3, 4

↑
East and West Azerbaijan provinces, Ardebil, Zanjan, and part of Markazi provinces; Tehran districts; Fars Province and scattered.

Qərbi və Şərqi Azərbaycan, Ərdəbil, Zəncan, Qəzvin, Gilan (qismən), Həmədan (qismən) və Tehran daxil olmaqla İranın digər ostanlarında dağınık halda.
Cənubi azərbaycan dilində bir şer
سن اوسان منده بویام

سو دئییبدیر منه اولده آنام آب کی ،یوخ

یوخو اوئرتدی اوشاقلیقدا منه خواب کی يوخ

ایلک دفعه کی چؤره ک وردی منـه نان دئمه دی

ازلیندن منه دوزدانه، نمکدان دئمه دی

آنام اختر دئمییبدیر منه،اولدوز دئییب اؤ

سو دوناندا دئمییب یخدی بالا،بوز دئییب او

قار دئییب،برف دئمییب،دست دئمییب ال دئییب او

مـنه هئچ وقت بیا سؤیله مه ییب گل دئییب او

یاخشی خاطیرلاییرام یاز گونو،آخشام چاغیلار

باغچانین گــــون چیغانیندا کی ایلق گون یاییلار

گه ل- دئییردی-داری ییم باشیوی ای نازلی بالام

گلمه سن گر باجیوین آستاجا زولـــفون دارارام

او دئمزدی کی،بیا شانه زنم بر سـر تو

گر نیائی بزنم شانه سر خواهر تو

بلی!داش یاغسادا گؤیدن سن اوسان منده بویام

وار سنین باشقا آنان،واردی منیم باشقا آتام

اؤزومه مخصوص اولان باشـقا ائلیم واردی منیم

ائلیمه مخصوص اولان باشقا دیلیم واردی منیم

ایسته سن قارداش اولاق،بیر یاشییاق،بیرلیک ائده ک

وئرگینن قول-قولا بوندان سورا بیر یولدا گئده ک

اولا" اؤزگه کولکلرله گرک اسمیه ســــن

ثانیا" وارلیقیما،خلقیمه خور باخمـــــییاسان

یوخسا گر زور دییه سن میلتیمی خوار ائده سن

گون گلر صفحه چؤنر،مجبور اولارسان گئده سـن

پروفسور دوکتور محمد تقی زهتابی

Sən o san, mən də buyam

Su deyibdir mənə əvvəldə anam, ab ki yoх. Yuхu öyrətdi uşaqlıqda mənə, хab ki yoх.

İlk dəfə ki, çörək verdi mənə, nan demədi. Əzəlində mənə duzdanə nəməkdan demədi.

Anam əхtər deməyibdir mənə, ulduz deyib o. Su donanda deməyibdir yəхdi bala, buz deyib o.

Qar deyib, bərf deməyib, dəst deməyib, əl deyib o. Mənə heç vaхt biya söyləməyib, gəl deyib o.

Yaхşı хatırlayıram, yaz günü aхşam çağılar. Bağçanın gün çıхanında ki, ilıq gün yayıla.

Gəl deyərdi darayım başıvı, ey nazlı bala. Gəlməsən gər bacıvun astaca zülfün dararam.

O deməzdi ki, bia şane zənəm bər səre to. Gər nəyayi be zənəm şanə səri хahre to.

Bəli, daş yağsa da göydən, sən osan, mən də buyam. Var sənin başqa anan, vardı mənim başqa anam.

Özümə məхsus olan başqa elim vardı mənim. Elimə məхsus olan başqa dilim vardı mənim.

İstəsən qardaş olaq, bir yaşayaq, birlik edək. Veribən qol-qola bundan sonra bir yolda gedək.

Əvvəla, özgə küləklərlə gərək aхmayasan. Saniyən, varlığıma, хalqıma хor baхmayasan.

Yoхsa gər zor deyəsən, millətimi хar edəsən. Gün gələr səhfə çönər, məcbur olarsan gedəsən.
↑
Səlcuq dili — İranda danışılan azərbaycan dilinin dialektlərindəndir.

Is an extinct Turkic variety spoken in Iran. It was probably a dialect of Azerbaijani.
↑
Qaşqayların dili Azərbaycan dilinin bir şivəsidir. Araşdırmalar zamanı bəzi oxşar və fərqli xüsusiyyətlər aşkar edilmişdir.

Dərbənd ki, deyurlar,

Bir parçə bağdır.

Alt yani dərya

Üst yani dağdır.

Qashqai is a Western Oghuz Turkic language spoken by the Qashqai people, an ethnic group living mainly in the Fars region of Iran. It is known to speakers as Turki.[4] Estimates of the number of Qashqai speakers vary. Ethnologue gives a figure of 1.5 million. The Qashqai language is closely related to Azerbaijani, and some linguists consider it to be a dialect of that language.
↑
Əfşar dili və ya Əfşarca. Türk dillərinin Oğuz dilləri qrupuna daxildir. Cənubi Azərbaycan dilinin dialekti.

Afshar or Afshari, is a Turkic language spoken in Turkey, Syria, parts of Afghanistan and Iran by the Afshar tribe. Ethnologue lists it as a dialect of South Azerbaijani language.

}}

Mənbə — "https://az.wiktionary.org/w/index.php?title=hörümçək&oldid=359873"